Merkezi Yönetim Bütçe Dengesi – Eylül 2024

İçerikler

Merkezi yönetim bütçesi eylül ayında 100,5 milyar TL açık verirken, faiz dışı denge ise aynı dönemde 48,2 milyar TL fazla verdi. Geçen yılın aynı ayında 129,2 milyar TL bütçe açığı ve 58,5 milyar TL faiz dışı açık kaydedilmişti. Eylül verileri ile birlikte 12 aylık bütçe açığı 1,97 trilyon TL’den 1,94 TL’ye gerilerken, 12 aylık faiz dışı açık ise 926,6 milyar TL’den 819,9 milyar TL’ye geriledi. Ocak – Eylül döneminde ise bütçe açığı 1,07 trilyon TL, faiz dışı açık 161,3 milyar TL oldu.

Eylül ayında bütçe gelirlerinde, bu aya ötelenen beyanname sürelerinin de etkisi ile birlikte yıllık bazda %88,5’lik güçlü bir artış yaşandı. Eylül 2024’te %49,4 olarak gerçekleşen yıllık TÜFE artışı göz önüne alındığında reel gelir artışının güçlü olduğu görülüyor. Bütçe gelirlerinin alt kalemlerine baktığımızda: Kurumlar vergisi gelirleri, eylül ayına ötelenen beyanname sürelerinin de katkısı ile birlikte eylül ayında yıllık %1057 oranında bir oldukça yüksek bir artış gösterirken, gelir vergisi gelirleri ise yıllık %119 artış kaydetti. Öte yandan, İç talebi yansıtan önemli kalemlerden biri olan dahilde alınan KDV gelirleri Eylül 2024 döneminde 90,8 milyar TL ile bir önceki yılın aynı dönemine göre %62,4 artarken, ÖTV gelirleri ise eylül ayında yıllık %28,7 artışla 127,1 milyar TL oldu. Diğer taraftan iç talep dinamiklerini yansıtan bir diğer önemli kalem olan dayanıklı tüketim mallarından alınan ÖTV gelirlerinde yıllık ise %82,8’lik bir yükseliş yaşandı.

Harcamalar tarafında ise yıllık %63,4 oranında bir artış yaşandığı dikkat çekiyor. Faiz dışı harcamalarda yıllık %56,8 oranında bir yükseliş görülürken, alt kalemlere baktığımızda mal ve hizmet giderleri ile sermaye giderlerindeki sırasıyla yıllık %62,7 ve %127 oranlarındaki artışların ana faktörler olarak öne çıktığı görülüyor. Personel giderleri yıllık bazda %82,5 artarken, cari transfer ise yıllık %56,9 oranında bir yükseliş kaydetti.

Yıl sonu bütçe açığı / GSYİH tahminimizi %4,3 seviyesinde korumakla birlikte, bu oranın 2025 yılı sonunda %3’ün altına gerileyeceğini tahmin ediyoruz. Enflasyonla mücadele açısından eşgüdümlü bir maliye politikasının son derece önemli ve gerekli olduğu görüşünde olmakla birlikte, bu yıl mali desteğin son derece sınırlı kaldığını gözlemledik. Dolayısı ile 2025 yılında mali tarafta daha fazla sıkılaşma görmeyi bekliyoruz. Enflasyon dinamikleri içerisinde talep kaynaklı ataletin büyük ölçüde yüksek gelir gruplarından kaynaklandığını takip etmekle birlikte, belirli gelir gruplarına yönelik talep daraltıcı önlemlerin maliye politikasından gelmesi gerektiğine inanıyoruz, zira maliye politikası, para politikasının aksine, böyle bir ince ayar kabiliyetine sahip. Dolayısı ile para politikasında sıkılık korunurken maliye politikasının daha çok gelir artırıcı önlemler üzerine yoğunlaşarak; gerekli vergi düzenlemeleri, kayıt dışı ile mücadele ve bütçe disiplini konularına ağırlık vererek iç talep unsurlarının dengelenmesi noktasında daha fazla destek vermesi gerektiği görüşündeyiz.

Grafikler

Bütçe göstergeleri (12-aylık kümülatif, milyar TL)

 Kaynak: Hazine ve Maliye Bakanlığı, Tacirler Yatırım