Merkezi Yönetim Bütçe Dengesi – Haziran 2024

İçerikler

Merkezi yönetim bütçesi haziranda 275,3 milyar TL açık verirken, faiz dışı açık ise 176 milyar TL oldu. Geçen yılın aynı ayında 219,6 milyar TL bütçe açığı ve 182,3 milyar TL faiz dışı açık kaydedilmişti. Haziran verileri ile 12 aylık bütçe açığı 1,64 trilyon TL’ye yükselirken, 12 aylık faiz dışı açık ise 665,1 milyar TL’ye geriledi. Ocak – Haziran döneminde bütçe açığı 747,2 milyar TL, faiz dışı açık ise 172,8 milyar TL oldu.

Mayıs ayında bütçe 219,4 milyar TL’lik güçlü bir fazla vermişti, ancak… söz konusu meblağın 2023 yılından itibaren kaldırılan 4. Geçici Vergi’nin mayıs ayı bütçe dinamiklerinde oluşturduğu “kurumlar vergisi artışı” kaynaklı olduğunu belirtmek isteriz, zira mayıs ayında kurumlar vergisi geliri 403,9 milyar TL ile önemli bir yükseliş gösterdi. Yılın son üç aylık dönemi için verilen 4. Geçici Vergi’nin kaldırılması ile birlikte 2023 yılından itibaren mayıs bütçesine hem içinde bulunulan yılın ilk üç aylık dönemini içeren geçici vergi, hem de bir önceki yılın son üç ayına ilişkin beyan edilen kurumlar vergisinin dahil olması mayıs ayı gelirlerinde önemli bir artış görülmesine yol açıyor. Bu etkinin haziran ayından itibaren ortadan kalktığını izliyoruz.

Haziran ayında bütçe gelirlerinde %120,4 oranında yıllık yükseliş izlendi. Vergi gelirlerindeki %109 oranındaki yıllık nominal artış bu cephedeki en önemli faktör olarak ön plana çıkarken, Haziran 2024’te %71,6 olarak gerçekleşen yıllık TÜFE artışı göz önüne alındığında reel artışın güçlü olduğu görülüyor. Vergi gelirlerinin alt kalemlerine bakıldığında doğrudan vergi kalemleri olan gelir ve kurumlar vergilerindeki artışın sırasıyla %130,7 ve %37,7 olduğu görülüyor. Öte yandan, İç talebi yansıtan önemli kalemlerden biri olan dahilde alınan KDV gelirleri Haziran 2024 döneminde 80,5 milyar TL ile bir önceki yılın aynı dönemde kaydedilen 2,7 milyar TL’lik negatif değere göre önemli bir artış gösterdi. Haziran 2023 döneminde dahilde alınan KDV’nin negatif değer almasında beyanname tarihlerinin bayram tarihlerine denk gelmesinden ötürü temmuz ayına ötelenmesi etkili olmuştu. ÖTV gelirleri ise haziran ayında yıllık %51,4 artışla 97,6 milyar TL olurken, alt kalemleri incelediğimizde petrol ve doğalgaz ürünlerinden sağlanan gelirlerdeki %350’lik güçlü artışın ÖTV gelirlerindeki yükselişte önemli rol oynadığını görüyoruz. Diğer taraftan iç talep dinamiklerini yansıtan bir diğer önemli kalem olan dayanıklı tüketim mallarından alınan ÖTV gelirlerindeki %46 oranındaki artış dikkat çekici bir faktör olurken, artışın mayıs ayındaki %80’lik yükselişe nazaran daha düşük düzeyde gerçekleştiği izlendi.

Harcamalar tarafında ise yıllık %77,6 oranında bir artış yaşandığı dikkat çekiyor. Faiz dışı harcamalarda yıllık %70 oranında bir yükseliş görülürken, alt kalemlere baktığımızda mal ve hizmet giderleri ile sermaye giderlerindeki sırasıyla yıllık %69 ve %184 oranlarındaki artışların ana faktörler olarak öne çıktığı görülüyor. Diğer yandan cari transferlerdeki %45 oranında yükselişin de harcamaları yukarı çeken faktörlerden olduğu görülüyor. 

OVP’de 2024’e ilişkin 2,65 trilyon TL tutarında yüksek bir bütçe açığı tahmini olduğu görülüyor. 2024 bütçe açığının OVP tahminin altında, 2 trilyon TL (GSYİH’nın %5,2’si) düzeyinde gerçekleşmesini bekliyoruz.

Grafikler

Bütçe göstergeleri (12-aylık kümülatif, milyar TL)

 Kaynak: Hazine ve Maliye Bakanlığı, Tacirler Yatırım