Merkezi Yönetim Bütçe Dengesi – Ekim 2024

İçerikler

Ekim ayında merkezi yönetim bütçesi 186,3 milyar TL, faiz dışı denge ise 50 milyar TL açık verdi. Geçen yılın aynı ayında 95,5 milyar TL bütçe açığı ve 28,7 milyar TL faiz dışı açık kaydedilmişti. Ekim verileri ile birlikte 12 aylık bütçe açığı 1,94 trilyon TL’den 2,03 trilyon TL’ye yükselirken, 12 aylık faiz dışı açık ise 819,9 milyar TL’den 841,3 milyar TL’ye çıktı. Ocak – Ekim döneminde ise bütçe açığı 1,3 trilyon TL, faiz dışı açık 211,4 milyar TL oldu.

Ekim ayında bütçe gelirlerinde yıllık bazda %62,4 artış yaşandı. Bu dönemde %48,6 olan yıllık TÜFE artışı göz önüne alındığında bütçe gelirlerinde yaklaşık %9 oranında bir reel artış olduğu görülüyor. Alt gelir kalemlerine baktığımızda: Gelir vergisi gelirleri yıllık bazda %121 oranında artış gösterirken, kurumlar vergisi gelirleri ise eylül ayında sona eren beyanname dönemini takiben tahsilatlardaki dönemsel yavaşlama nedeniyle yıllık %7’lik sınırlı bir artış kaydetti. Öte yandan, İç talebi yansıtan önemli kalemlerden biri olan dahilde alınan KDV gelirleri Ekim 2024 döneminde 105,4 milyar TL ile bir önceki yılın aynı dönemine göre %66,1 artarken, ÖTV gelirleri ise ekim ayında yıllık %42,7 artışla 139 milyar TL oldu. Diğer taraftan iç talep dinamiklerini yansıtan bir diğer önemli kalem olan dayanıklı tüketim mallarından alınan ÖTV gelirlerinde yıllık ise %28,3’lük bir yükseliş yaşandı.

Harcamalar tarafında ise yıllık %68 oranında bir artış yaşandığı dikkat çekiyor. Harcamalardaki yıllık reel artışın ise %13 düzeyinde olduğunu takip ediyoruz. Faiz dışı harcamalarda yıllık %63,1 oranında yükseliş görülürken, alt kalemlere baktığımızda mal ve hizmet giderleri ile sermaye giderlerinin yıllık bazda sırasıyla %30,5 ve %72,8 artış kaydettiği izleniyor. Personel giderleri yıllık %78,2 artarken, cari transfer ise %72,7 oranında bir yükseliş kaydetti.

Kurum olarak bütçe açığının bu yıl ve gelecek yıl resmi tahminlerin altında gerçekleşmesini bekliyoruz. 2025 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Teklifi’ne göre gelecek yıl için 14,7 trilyon lira gider ve 12,8 trilyon lira gelir karşılığında bütçe açığının 1,9 trilyon lira (GSYİH’nın %3,1’i) seviyesinde oluşacağı tahmin ediliyor.  Meclis bütçe görüşmelerinin kasım ayı sonunda tamamlanması bekleniyor. Kurum olarak bütçe açığı / GSYİH’nın bu yılı %4,3 seviyesinde tamamlayacağını, bu oranın gelecek yıl ise %2,7 seviyesine gerileyeceğini tahmin ediyoruz.

Enflasyonla mücadele açısından eşgüdümlü bir maliye politikasının son derece önemli ve gerekli olduğu görüşünde olmakla birlikte, bu yıl mali desteğin sınırlı kaldığını gözlemledik. Bu çerçevede 2025 yılında mali tarafta daha fazla sıkılaşma görmeyi bekliyoruz. Enflasyon dinamikleri içerisinde talep kaynaklı ataletin sürdüğünü takip etmekle birlikte, maliye politikasının ince ayar kabiliyeti ile devrede olması önem arz ediyor. Bu çerçevede mali disiplin, vergi ayarlamaları ve kayıt dışı ile mücadelenin önemli bileşenler olduğu kanaatindeyiz. Geçtiğimiz hafta yayınlanan 4. Çeyrek Enflasyon Raporu’nda da “Doğrudan vergilere ve/veya vergi toplama etkinliğine yönelik reformlar yapılması dolaylı vergilere olan ihtiyacı azaltarak fiyatlar üzerinde düşürücü etkiler yaratabilecektir” notu ile maliye politikasından beklentilere değinildiğini takip ettik.  

Grafikler

Bütçe göstergeleri (12-aylık kümülatif, milyar TL)

 Kaynak: Hazine ve Maliye Bakanlığı, Tacirler Yatırım

Bütçe Dengesi ve Faiz Dışı Denge (GSYİH oranları, %)

 Kaynak: Hazine ve Maliye Bakanlığı, Tacirler Yatırım