Merkezi Yönetim Bütçe Dengesi – Mart 2024

İçerikler

Mart ayında merkezi yönetim bütçesi 209 milyar TL açık verirken, faiz dışı açık ise 134,4 milyar TL oldu. Böylelikle mart ayında bütçe açığı aynı dönemde 166,8 milyar TL olarak gerçekleşen Hazine nakit açığına göre 42 milyar TL daha yüksek gerçekleşti. Geçen yılın aynı ayı kaydedilen 47,2 milyar TL bütçe açığı ve 2,1 milyar TL faiz dışı açığa göre belirgin bir kötüleşme olduğu dikkat çekiyor. Mart verileri ile 12 aylık bütçe açığı 1,47 trilyon TL’den 1,64 trilyon TL’ye yükselirken, 12 aylık faiz dışı açık ise 681 milyar TL’den 814 milyar TL’ye çıktı.

Mart ayında bütçe gelirlerinde %69 oranında yıllık yükseliş izlendi. Vergi gelirlerindeki %112 oranındaki yıllık nominal artış bu cephedeki en önemli faktör olarak ön plana çıkarken, Mart 2024’te %68,5 olarak gerçekleşen yıllık TÜFE artışı göz önüne alındığında reel artışın güçlü olduğu görülüyor. Vergi gelirlerinin alt kalemlerine bakıldığında doğrudan vergi kalemleri olan gelir ve kurumlar vergilerindeki artışın sırasıyla %112 ve %252,4 ile enflasyonun oldukça üzerinde olması gelirler tarafındaki güçlü resmi işaret eden bir unsur olarak karşımıza çıkıyor. Öte yandan, İç talebi yansıtan önemli kalemlerden biri olan dahilde alınan KDV gelirleri %491,7 oranında yıllık artışla 49 milyar TL’ye oldu. ÖTV gelirleri ise mart ayında yıllık %102,2 artışla 96,6 milyar TL olurken, alt kalemleri incelediğimizde petrol ve doğalgaz ürünlerinden sağlanan gelirlerdeki %361’lik güçlü artışın ÖTV gelirlerindeki yükselişte önemli rol oynadığını görüyoruz. 

Mart ayı bütçe gerçekleşmelerinde harcamalar tarafında ise yıllık bazda %107,4 oranında bir artış yaşandığı dikkat çekiyor. Faiz dışı harcamalarda yıllık %114 oranında bir yükseliş gözlemleniyor. Bu cephede mal ve hizmet giderleri ile sermaye giderlerindeki sırasıyla yıllık %73 ve %107 oranlarındaki artışların ana faktörler olarak öne çıktığı görülürken, cari transferlerdeki %107 oranında yükselişin de harcamaları yukarı çeken en önemli faktörlerden olduğu görülüyor. 

OVP’de 2024’e ilişkin 2,65 trilyon TL tutarında yine yüksek bir bütçe açığı tahmini olduğu görülüyor. Deprem ve faiz harcamalarının 2024 yılı bütçe gerçekleşmelerinde belirleyici rol oynamaya devam etmesini, ancak söz konusu etkinin 2023 yıla kıyasla daha düşük düzeyde olmasını beklemekteyiz. Deprem harcamalarının bütçe üzerindeki yükünün büyük kısmının 2023 yılı gerçekleşmelerinde eritilmiş olması ile birlikte 2024 bütçe açığının OVP tahminin altında gerçekleşmesini bekliyoruz. Bu çerçevede 2024 yılına ilişkin bütçe açığı / GSYİH beklentimiz %5,2 seviyesinde bulunuyor. 2025 yılında para politikasında beklediğimiz kademeli gevşeme sürecinde maliye politikasının daha dengeleyici bir noktada olacağını ve 2024 yılına göre bütçe açığı / GSYİH oranında gerileme yaşanacağını öngörüyoruz. 2025 yılına ilişkin bütçe açığı / GSYİH beklentimiz %4 düzeyinde.

2024 yılı içerisinde maliye politikalarının para politikası ile uyumlu bir görünüm içerisinde olmasının TCMB’nin hedeflediği enflasyon seviyelerine ulaşılması açısından kritik olduğu görüşündeyiz.

Grafikler

Bütçe göstergeleri (12-aylık kümülatif, milyar TL)

 Kaynak: Hazine ve Maliye Bakanlığı, Tacirler Yatırım