Ekonomi Notu

Yıllık bütçe açığı /GSYİH %2,8’ye yükseldi

Nisan merkezi yönetim bütçesi 50,2 milyar TL kadar oldukça ciddi oranda bir açık verirken, faiz dışı açık da 31 milyar TL oldu. Geçen yılın aynı ayı kaydedilen 16,9 milyar TL bütçe açığı ve 1,7 milyar TL faiz dışı fazlaya göre önemli bir bozulma görülüyor. Nisan verileri ile 12-aylık bütçe açığı 184 milyar TL’den 217,5 milyar TL’ye yükselirken (GSYİH’nin %2,8’si), 12 aylık faiz dışı dengenin de 32,5 milyar TL fazladan, oldukça sınırlı (0,15 milyar TL) açığa döndüğü izleniyor.

Nisan ayında bütçe gelirlerinde %75 yıllık yükseliş izlendi. Vergi gelirlerindeki %79 oranındaki nominal artış en önemli faktör olarak öne çıkarken, Nisan ayında%70’e ulaşan yıllık enflasyon göz önüne alındığında reel artışın sınırlı olduğu da dikkat çekiyor. Vergi gelirlerinin alt kalemlerine bakıldığında, doğrudan vergi kalemleri olan gelir ve kurumlar vergilerindeki artışın %45,9 ve %61,2 ile enflasyonun altında olması, gelirler tarafında zayıf olan tarafı işaret ettiler. Diğer taraftan ithalatta yaşanan yükseliş nedeniyle ithalden alınan KDV’de de %131 oranındaki yükselişin toplam gelirleri yukarıya taşıyan önemli bir faktör olduğunu görüyoruz. Tüketim vergilerine bakıldığında ÖTV’de %85, KDV’de ise %20 oranında yükseliş olduğunu ancak mevcut enflasyon verileri çerçevesinde özellikle KDV tarafında negatif bir reel değişimin iç talep unsurlarına ilişkin ılımlı zayıflamanın devamına işaret ettiğini belirtebiliriz.

Faiz dışı harcamaların %111 oranında bir artışı işaret ettiği görülüyor. Mal ve hizmet giderleri ile sermaye giderlerindeki sırasıyla yıllık %138 ve %136 oranlarındaki artışların ana faktörler olarak öne çıktığı görülürken, cari transferlerdeki %128 oranında yükselişin de harcamaları yukarı çeken en önemli faktörlerden olduğu görülüyor. Bunlara ek olarak borç verme kaleminde de yüksek rakamlar yine dikkat çekici faktörlerden oldu. KİT’lere destekleri içeren söz konusu kalem içerisinde BOTAŞ’a transfer edilen 5,7 milyar TL yine öne çıktı. Yılbaşından beri BOTAŞ’a verilen sermaye desteğinin 58,2 milyar TL’ye ulaştığı görülüyor. Kur korumalı mevduat kaynaklı giderlerin ise Nisan ayında 4,6 milyar TL olduğu ve bu kanaldan gelen toplum yükün 16,3 milyar TL olduğu izlendi.

OVP tahminlerinden yola çıkılarak bakıldığında 2022-24 döneminde ise ilk iki sene boyunca %3’ün üzerinde bütçe açığı / GSYİH tahminlerinin olduğu, 2024 yılında ise %2,9’a hafif gerileme kaydedilmesinin beklendiği dikkat çekiyor. Küresel jeopolitik risklerin artmadığı dönem öncesinde dahi aslında bütçe göstergelerinde bir önceki yıla göre bozulma yaşanma ihtimalini öne çıkarıyorduk. Buna göre; (i) Geçen seneye göre yavaşlayan büyüme ivmesinin vergi gelirlerine olumsuz yansıması, (ii) Çeşitli önlemler, sübvansiyonlar çerçevesinde vergi gelirlerinde istisnalar ve artan harcamalar, (iii) Borç yeniden yapılandırma programlarından gelen ek gelirin önemli oranda azalacak olması, (iv) Ekonomiyi destekleyici adımlar çerçevesinde harcamalarda artış ihtimali, (v) Artan borçlanma maliyetleri ve kısalan vadeler ile beraber faiz harcamalarındaki artış, ile beraber geçen yılı GSYİH’nin %2,8 oranında kapatan bütçe açığının bu yıl %4-5 aralığında seviyelere yükselmesi ihtimalini yüksek görüyoruz